Fala-la fala nai

Insisto, un home tan listo que mete medo.

Artigo de X.L. Barreiros em La Voz de Galicia ontem, Dia das Letras Galegas.

Cada vez hai máis galegos que, afirmando formalmente a súa identidade e o seu amor pola terra, cargan sen embargo contra a obrigación de estudar o galego, ou contra a cultura institucional que favorece o uso e a crecente normalización da lingua propia. A eses galegos chamoulles Celso Emilio Ferreiro os «patufos desleigados, / pequenos mequetrefes sen raíces / que ó pór a garabata xa non saben / fala-la fala nai, / a fala dos avós que temos mortos?».

Por experiencia sabemos que, pese aos esforzos feitos no período autonómico, e fronte ao éxito inicial das políticas de normalización, o galego, igual que sucede coas outras linguas minoritarias do Estado, resiste moi mal a competencia co castelán, e que se non se asume a discriminación positiva a favor da lingua, que implica obrigacións para todos nós, corremos serio perigo de perder a peza esencial da nosa identidade.

Por iso é urxente que saibamos distinguir entre a liberdade lingüística que temos e podemos exercer a nivel individual, e aqueloutras obrigas que temos que asumir, como pobo, baixo a tutela das institucións.

Neste senso cabe afirmar que a liberdade lingüística dos cidadáns é perfectamente compatible coa obriga curricular de estudar galego e demostrar a nosa competencia intelectual e profesional nesta lingua. Ninguén nos pode impoñer a obriga de saber matemáticas ou ortografía para ser español e exercer todos os nosos dereitos. Pero si nos poden obrigar a estudar esas materias no noso período escolar, condicionando con iso as posibilidades de obter os títulos correspondentes, acceder á función pública ou exercer as profesións que requiren unha previa habilitación académica.

O galego é a nosa lingua. E só negando esa realidade, e apuntándose expresamente á condición de «patufos desleigados», se pode esixir un trato para a nosa lingua que non a equipare en dereitos e deberes ao idioma oficial do Estado. Porque a liberdade lingüística non inclúe a incompetencia curricular para escribir e falar o galego, senón a libre opción que adoptamos despois -cando xa somos competentes- na nosa vida social, profesional e familiar.

¿Que diriamos dun dinamarqués ou dun grego que, pretextando o decrecente valor do seu idioma, reclamase o dereito a instalarse na eutanasia lingüística? ¿Que dirían de nós as xeracións futuras se, no intre no que dispoñemos de máis posibilidades de uso e aprendizaxe da lingua, a deixaramos? O debate sobre este punto raia, para min, no puro delirio. Porque eu prefiro instalarme na vontade de ser que o propio Celso Emilio cantou mellor que ninguén: «Eu fáloa porque si, porque me gusta, / porque me peta e quero e dáme a gana / porque me sae de dentro, alá do fondo».